آیا آب رودخانه تار به هومند آبسرد می رسد؟

اواخر سال 92 بود که مهندس علی بلوبین مجری طرح های کوچک استانی شرکت آب منطقه ای تهران خبر از احیای دشت هومند آبسرد به عنوان یک دشت حیاتی و مهم در استان تهران داد و ظاهرأ طبق این خبر قرار بر این گردیده است که آب رودخانه تار در فصول غیر زراعی (آبان تا اردیبهشت) از طریق یک خط لوله انحرافی به دشت هومند آبسرد انتقال یافته و تحت نظارت یک هیات امناء انتخابی این آب به سفره های زیرزمینی تزریق گردد تا بدینوسیله هم افت سطح سفره های زیر زمینی جبران گردد و هم بدینوسیله از هدر رفت آب رودخانه تار جلوگیری بعمل آید.

البته این طرح نیز مثل بسیاری دیگر از طرح های عمرانی در یکی دو سال گذشته گرفتار مشکل کمبود اعتبارات شده و تا زمانیکه این مشکل رفع نگردد این پروژه و صدها پروژه آبی دیگر در سطح کشور متوقف و در حد طرح باقی خواهند ماند.

آقای بلوبین در این رابطه به خبرگزاری اسنا گفت:

دشت هومند- آبسرد در گذشته یکی از دشت های مستعد استان تهران بوده که براساس مطالعات و تحقیقات انجام شده، در حال حاضر از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و از نظر منابع آبی در حالت بحرانی قرار دارد به همین دلیل برای نجات این دشت مهم، احیای آن در دستور کار شرکت آب منطقه ای تهران قرار گرفت.

وی با اشاره به این که یکی از دلایل اصلی این بحران کاهش نزولات جوی است، توضیح داد: افزایش بی رویه برداشت‌ آب به صورت غیرمجاز که به مراتب بیشتر از حجم آب ورودی به سفره آب زیرزمینی دشت بوده و همچنین ساخت و سازهای غیرمجاز در سطح منطقه که به برداشت‌های بی‌رویه و غیراصولی از منابع آبی دشت انجامیده در مجموع از دلایل بحرانی شدن دشت هومند –آبسرد است.

وی با اشاره به اجرای طرح انتقال آب رودخانه تاررود به دشت هومند- آبسرد جهت رفع بحران موجود، گفت: مطالعه گسترده این طرح از سال 83 آغاز و تا پایان سال 85 توسط شرکت آب منطقه ای تهران انجام شد و مراحل قانونی خود را جهت انتقال آب طی کرد.

وی همچنین یادآورد شد: براساس داده‌های هیدرومتری، رودخانه تار در سال، 31 میلیون مترمکعب آورد آب دارد که با اجرای این طرح تنها 16 درصد (حدود پنج میلیون مترمکعب) از آن جهت احیای دشت هومند آبسرد برداشت و منتقل خواهد شد.

بلوبین با بیان این‌که طرح انتقال آب از رودخانه تار به دشت هومند - آبسرد صرفاً با هدف احیای منابع آب زیرزمینی این دشت انجام می شود، تصریح کرد: مصرف کننده آب انتقالی تنها سفره آب زیرزمینی دشت خواهد بود و این میزان آب به فرد یا نهادی تحویل نخواهد شد و در واقع تغذیه مصنوعی دشت هومند آبسرد مدنظر قرار دارد.

وی تاکید کرد: براساس مجوز تخصیص وزارت نیرو، این حجم آب تنها از اوایل آبان ماه تا پایان اردیبهشت ماه هر سال یعنی در فصول غیرزراعی قابل برداشت و منتقل خواهد شد. در فصل های زراعی و تابستان که شهرستان دماوند به آب نیاز دارد هیچ گونه برداشتی از رودخانه صورت نمی گیرد.

مجری طرح های کوچک استانی شرکت آب منطقه ای تهران وضعیت رودخانه تار و پرآبی آن را در اسفند ماه هر سال مطلوب اعلام کرد و گفت: رودخانه در اسفند ماه هر سال وضعیت خوبی دارد و به طور میانگین حدود سه میلیون مترمکعب آورد دارد که با توجه به مشخص بودن برداشت در هر ماه غیرزراعی، تنها اجازه برداشت 1.1 میلیون مترمکعب در اسفندماه صادر شده است.

بلوبین یادآور شد: این طرح شامل یک بند انحرافی در سر منشا رودخانه تار بالاتر از بند شهرجوی به ارتفاع 14 متر و خط انتقال آب به طول 14.5 کیلومتر است که جنس آن از لوله های پلی اتیلن 710 میلیمتری است، ضمن اینکه بیش از شش کیلومتر از مسیر خط انتقال در مناطق صعب العبور خواهد بود.

وی ادامه داد: در نهایت آب منتقل شده در منطقه بالا یا پایین جاده دماوند به فیروزکوه، وارد دشت هومند -آبسرد می شود.

بلوبین با بیان اینکه این طرح علاوه بر احیای دشت هومند آبسرد به مردم و کشاورزان منطقه هم کمک می ‌کند، درباره مزایای دیگر گفت: با احداث بند انحرافی، برداشت آب توسط کشاورزان و باغداران منطقه دماوند به شکل اصولی و راحت تر صورت خواهد گرفت و همچنین کانال انتقال شهرجوی که در قسمت راست بند انحرافی قرار خواهد گرفت نیز بتونی خواهد شد.

وی با اشاره به اهمیت احیای دشت هومند –آبسرد تاکید کرد: نجات دشت یک موضوع حیاتی است و در آینده ای نه چندان دور شاهد بحران جدی آب در این دشت مهم خواهیم بود و مردم و مسئولان منطقه ای باید به دور از تعلقات منطقه ای به کل دشت و شهرستان دماوند توجه کنند.

بلوبین یکی دیگر از مزیت های انتقال آب در این طرح را ثقلی بودن آن دانست و افزود: با اجرای این طرح نیاز به برق و پرداخت هزینه‌های پمپاژ آب نخواهد بود چراکه ارتفاع محل بند انحرافی یا مبدأ انتقال 2058 متر از سطح دریا و منطقه دریافت آب منتقل شده در ارتفاع 2040 متری از سطح دریا قرار دارد که با محاسبه ارتفاع بند انحرافی 32 متر اختلاف ارتفاع بین محل تحویل و محل آبگیری خواهد بود.

وی با بیان اینکه در حوزه دماوند امکان ساخت سد وجود ندارد، گفت: احداث سد یک موضوع کاملاً علمی و کارشناسی است و شرکت آب منطقه ای تهران در سال 86 تمامی رودخانه هایی که در حوزه دماوند قابلیت احداث سد داشته باشند را مطالعه کرد و به هیچ نقطه مثبتی دست نیافته است و احداث سد در هیچ کدام از رودخانه های منطقه توجیه اقتصادی ندارد.

مجری طرح های کوچک استانی شرکت آب منطقه ای تهران ادامه داد: به عنوان نمونه، در حوزه رودخانه تیزآب، سدی با ارتفاع 50 متر که بیش از 100 میلیارد ریال هزینه خواهد داشت مطالعه شد که تنها دو میلیون مترمکعب آب در آن ذخیره خواهد شد که در شرایط استاندارد باید چنین سدی حداقل 40 میلیون مترمکعب آب ذخیره نماید. بنابراین ساخت سد در این منطقه به هیچ عنوان صرفه اقتصادی ندارد.

بلوبین همچنین توضیح داد: انتقال آب از رودخانه تار به پشت سد وادان نیز که گاهی مطرح می شود، هیچ گونه کمکی به تغذیه دشت هومند-آبسرد و حتی کشاورزان منطقه نیز نی‌کند؛ چراکه تغذیه باید در ابتدای دشت انجام شود تا کارایی لازم را داشته باشد.

به گفته بلوبین، این طرح بخش غربی و مرکزی دشت هومند-آبسرد را از وضعیت بحرانی نجات خواهد داد و در بخش شرقی نیز طرح های دیگری در دست بررسی است که می‌تئاند مشکل کمبود آب این بخش از دشت را نیز کاهش دهد.

وی در پایان با اشاره به اینکه مطالعات این طرح کامل شده است، خاطر نشان کرد: در حال حاضر تهیه نقشه های طرح، تعیین مسیر پیاده سازی و اجرا، خریداری 40 درصد لوله های مورد نیاز و در نهایت هزینه حدود 15 میلیارد ریال از جمله فعالیت هایی است که اجرایی شده است.

البته تا زمانیکه چاههای غیر مجاز در سطح شهرستان دائر و فعال می باشند اجرای اینگونه طرح ها فقط و فقط به نفع بهره برداران چاههای غیر مجاز بوده و بقول معروف این طرحها بنام مردم آبسرد و به کام ویلاداران و دارندگان چاههای غیرمجاز خواهد بود و لذا توصیه این رسانه به مدیران امور آبفای شهرستان آن است که با برخورد قاطع با دارندگان چاههای غیر مجاز و انسداد اینگونه چاهها از حقوق بهره برداران چاههای قانونی حفاظت و صیانت نمایند.